Stralingswarmte
Wie energie wil besparen en tegelijk een leefbaarder binnenklimaat in zijn/haar huis wil moet afstand doen van de cv- en gashaardluchtverwarming. Een ander, gezonder en bewoonbaarder huis en 60% energiebesparing met warmtemuren of tegelkachel.
't Begon bij ons ruim twintig jaar geleden met het zoeken naar een mogelijkheid om energie te besparen bij het verwarmen van huizen. Het was ons dankzij contacten met onderzoekers in het buitenland gebleken, dat in de meeste huizen waar centrale verwarming of losse (gas-)kachels worden toegepast gemiddeld 60 (zestig!) procent teveel energie wordt gebruikt als gevolg van een verkeerd systeem van opwarming. Overal waar men zogenaamde convectors gebruikt is sprake van luchtverwarming. De bekende geribbelde of gegolfde plaatijzeren verwarmingselementen van de centrale verwarming, in het spraakgebruik ten onrechte nog vaak radiatoren genoemd, zijn in werkelijkheid convectors. Hetzelfde geldt voor de talloze gashaarden, zoals die nog in vele huizen in gebruik zijn. Ze doen allemaal hetzelfde: ze staan hun warmte af door het opwarmen van de lucht, met als gevolg een opstuwing van verwarmde lucht en aanzuigen van koele lucht, waardoor in huis een constante luchtstroming ontstaat.
Stof
De constante luchtcirculatie is er de oorzaak van, dat het huisstof (bestaande uit fijne organische deeltjes afkomstig van huid, textiel van kleding, gordijnen enz.) voortdurend in zwevende toestand wordt meegenomen door de opgewarmde lucht. Dit, in combinatie met het drogend effect van de warme lucht, en met de zgn. stofschroei, die ontstaat als stofdeeltjes blijven liggen op het hete metalen oppervlak van convectors, van verwarmingsbuizen of bovenkanten van gashaarden als deze warmer zijn dan circa 70° C, zorgt voor de typische ietwat zurige, droge en warme ureumdamp bevattende lucht, die vaak hoofdpijn veroorzaakt.
De typische droge 'cv-lucht' leidt ieder najaar tot de verkoop van duizenden luchtbevochtigers, elektrische waterverwarmers, die een mengsel van stoom en lucht de kamer inblazen. Was de 'cv-lucht' eerst slechts onaangenaam en door de stofcirculatie hoogstens enigszins prikkelend, door de luchtbevochtiging wordt hij, zeker voor carapatiënten, al na enkele dagen uiterst irritant omdat door de vochttoediening de ideale broedsituatie in huis ontstaat voor de stofmijt : warmte, vocht en zwevend organisch materiaal in overvloed!
Ronduit het slechtste binnenklimaat treffen we in de huizen, die mogelijk nog als gevolg van de Nationale Kierenjacht uit de jaren tachtig of latere pogingen tot energiebezuiniging zorgvuldig met tochtstrips zijn dichtgeplakt. De stookrekening mag door het dichtplakken wat lager uitvallen, als er een feestje is geweest waar ook werd gerookt ruik je het drie dagen later nog. Ook kan in zulke huizen soms aantasting van het constructiehout door de huiszwam worden vastgesteld. Reden dat tal van huizen thans terecht weer worden voorzien van ventilatie-openingen, waarna de stookrekening weer onrustbarend stijgt.
Warmtestraling uit keramische of stenen oppervlakken
Er is gelukkig een manier om af te komen van:
1. een slecht binnenklimaat en verhoogde kans op cara;
2. een te hoge stookrekening.
Dan moet men kiezen voor een verwarmingssysteem, dat niet langer de lucht in huis opwarmt, maar warmte verschaft door infraroodstraling. Iedereen kent het soort warmte dat we hier bedoelen. Het is gewoon de warmte van de zon. Het mooiste bewijs, dat de luchttemperatuur nauwelijks van belang is voor onze warmtebeleving, leveren wintersportliefhebbers, die - mits het windstil is - op een alpenterras in zwembroek in een ligstoel met geïsoleerde rugleuning bij min tien graden van de zon genieten. Dit soort stralingswarmte kent ook de stedeling, die bij een avondwandeling na een zonnige zomerdag voelt hoe muren aan de zuidkant van huizen nog lang de warmte van de zon uitstralen.
Grote vraag: hoe krijgen we die natuurlijke warmte in huis en kunnen we ons bevrijden van de cv-dictatuur? Er zijn twee mogelijkheden om stralingswarmte toe te passen. De eerste is om de warmte van het warme water van onze cv-ketel niet langer door de plaatijzeren convectors te leiden, maar door slangen, die we in (of via voorzetelementen tegen) de muur aanbrengen, waardoor de muur de 'warmtebrenger' wordt. Geen luchtverwarmer (want dat kan een stenen muur niet door zijn poreuze oppervlak, dat slecht contact maakt met lucht) maar een straler. Dat stralen gebeurt bij veel lagere temperaturen dan we gewend zijn bij onze stalen cv-convectors en van uit 
een veel groter oppervlak. Een lagere watertemperatuur van (ver) beneden de 70° C betekent: lager gasverbruik van (hoog rendement) cv-ketel en geen kans op stofschroei. Omdat de luchttemperatuur nu veel minder belangrijk is geworden - in een huis met stralingswarmte valt er met een gewone thermometer haast niets te meten, infraroodstraling kan hij niet meten - zijn de gebruikelijke oorzaken voor warmteverliezen, de zogenaamde transmissieverliezen, die optreden bij een tochtende deur, een kierend raam, niet meer van betekenis. Alles bij elkaar stoken we 50 tot 60 procent zuiniger!
Tegelkachel
Dezelfde effecten bereiken we met een tegelkachel of een keramische kachel. Bij dit soort kachels gaat het eveneens om een vrij groot oppervlak (zij het kleiner dan dat van warmtemuren), een flink volume en een hoog gewicht. Het gaat bij deze kachels niet alleen om de zo gewenste straling, maar ook om een lang vasthouden van warmte en een geleidelijke afgifte. Tegelkachels zijn de ware houtkachels en dankzij hun steenmassa (van binnen van vuurvaste materialen gemaakt) kan hout er bij zulke hoge temperaturen verbranden, dat er een vrijwel volledige verbranding bij optreedt. Omdat deze kachel van binnen over rookgeleidingskanalen beschikt, blijft bijna alle verbrandingswarmte in de kachel en blijft de schoorsteen schoon en is er niet het minste gevaar voor schoorsteenbrand omdat de rookgastemperatuur bij een goede tegelkachel niet boven de 200 à 250 graden komt.
Bijzonder interessant wordt de tegelkachel als 'kachel met brandstofkeuze'. Van huis uit de ideale (en zuinigst denkbare) houtkachel leent de tegelkachel zich tegenwoordig ook voor gasstook. Op basis van een idee van De Twaalf Ambachten bouwde Koos Gremmen een van de eerste uitneembare infraroodbranders voor montage in een tegelkachel; later werkte Willy Bouwens dit idee verder uit in een praktisch toepasbare vorm op basis van een modern elektronisch ionisatiebeveiligingssysteem. Het resultaat: een thermostatisch geregelde, zeer energiezuinige gaskachel, wat veiligheid voldoend aan de strengste eisen. Uniek van dit systeem is dat de tegelkachel in enkele minuten te veranderen is van een gaskachel in een houtkachel of omgekeerd.
U kunt
zelf uw tegelkachel bouwen
en zo duizenden euro's besparen!
Dit kan bij De Weide in Boxtel
of bij
De Nieuwe Ambachterij in Oostburg (dicht bij België)